BẾP LỬA
CHIỀU
Hồi nhỏ, nhớ có vở cải lương tên “Bếp
Lửa Chiều Ly Biệt”. Nhớ chiếc xe lam rao tuồng chạy qua xóm phát tờ rơi. Không
được xem tuồng nhưng hai chữ “Ly Biệt” đã làm cho lòng mình rưng rưng lo
sợ. Có phải rồi có lúc mình phải rời xa “Bếp Lửa Chiều” của mẹ?
Huyền Chiêu
Quê nhà xa lắc xa lơ đó
Ngoảnh lại tha hồ mây trắng bay
(Nguyễn Bính)
Có phải buổi chiều làm người ta
nhớ nhà hơn buổi sáng?
…Và đẹp làm sao khi bếp lửa hồng rực sáng!
Có phải làn khói cơm chiều
tỏa lên từ mái tranh nghèo làm mình nhớ quá ngày
còn thơ bên dáng mẹ hiền?
Có phải vì “ lúc chiều về
là lúc yên vui” (*), khi mình nhìn thấy xa xa bóng mục đồng dẫn trâu về
chuồng.?
Có phải vì ngôi sao hôm mọc trên
nền trời xanh thẩm đang nhìn xuống, mang đến cho mình một nổi
buồn sao quá dịu ngọt.?
Không đèn điện, không radio,
không TV, chỉ có ngọn đèn dầu leo lét đặt trên bàn mà sao những
buổi tối chỉ có tiếng ếch nhái kêu cứ còn hoài trong ký ức?
Hồi nhỏ, nhớ có vở cải lương tên “Bếp Lửa Chiều Ly Biệt”. Nhớ chiếc xe lam
rao tuồng chạy qua xóm phát tờ rơi. Không được xem tuồng nhưng hai chữ “Ly
Biệt” đã làm cho lòng mình rưng rưng lo sợ.
Có phải rồi có lúc mình phải rời
xa “Bếp Lửa Chiều” của mẹ?
Từ thuở nhỏ mình đã yêu lửa.
Chẳng phải lửa là phản ứng hóa học tuyệt vời , huyền ảo nhất, gần gũi
nhất với mình sao? Nhớ lắm hình ảnh của đống củi khô mẹ chất
bên chái bếp, nhớ lắm dáng mẹ cầm rựa chẻ làm ba, làm tư thanh củi
cong queo.
Mẹ kể “Hồi mẹ còn nhỏ vẫn thường
theo người lớn lên rừng hái củi. Người lớn chặt cây to, mẹ gom những cành nhỏ
gánh về cho bà ngoại nấu cơm. Rừng đẹp lắm, có suối chảy, có trái dâu, trái đỏ
, trái xay tha hồ hái.” Mình nghe mà ước gì được đi hái củi.
Nhóm lửa là điều thú vị
nhất đối với mình thuở đó nên mình hay xin mẹ được làm công việc này. Cho
đến bây giờ mình vẫn nhớ cái cảm giác mắt cay xè khi thổi hoài lửa
không bùng lên và chỉ có khói bay đầy gian bếp. Và đẹp làm sao khi bếp lửa hồng
rực sáng!
Thuở ấy mẹ nấu cơm trong nồi
bằng đồng. Nấu canh, kho cá trong niêu bằng đất. “Lọ nghẹ” là chữ
trẻ nhỏ bây giờ không hiểu nhưng đối với mình thật quen thuộc khi vào bếp.
Buổi chiều đi làm đồng về, cha
xổ từ trong “đụt” (**) ra một mớ cá. Mẹ chạy ra vườn hái nắm lá me, vài
trái khế. Mẹ sai mình ra bụi tre bẻ vài đọt măng vòi. Đi ngang qua mương nước
mình không quên nhổ một tàu môn. Mấy con cá lóc nhỏ mẹ nấu canh chua, còn lại
mớ cá sặc, cá rô mẹ kho với ớt bột nêm lá lốt xắt nhỏ.
Mâm cơm chiều được dọn ra giửa
sân. Cả nhà bên nhau trong màu trời xâm xẩm tối. Tô canh chua ấy không có
bột ngọt. Ớt bột kho cá thuở ấy không trộn phẩm màu công nghiệp. Cơm
nóng hổi, cá kho béo ngậy cay cay hăng mùi lá lốt.
Nhớ quá đi thôi, bếp lửa chiều quê cũ.
Nhớ câu thơ của Phạm Hữu Quang :
“Giang hồ ta chỉ giang hồ vặt
Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà”
Tôi tin rằng tiếng cơm sôi trong câu thơ của Phạm Hữu Quang là từ một nồi
cơm nấu trên bếp lủa củi chứ không phải nấu từ nồi cơm điện.
Chao ôi, còn đâu nữa những bóng
mẹ hiền ngồi chẻ củi. Còn đâu nữa làn khói lam chiều trên mái nhà tranh.
Có bộ tộc người Rục sống
trong hang đá trên núi cao . Bộ tộc này sắp tuyệt chủng. Người Kinh phát hiện
ra, mang họ về xuôi, xây nhà gạch và tập cho bộ tộc hoang dã này làm
quen với đời sống văn minh. Nhưng sau đó, nhóm người này lại bỏ trốn lên
núi, trở về hang đá cũ. Làm sao họ quên được tiếng thác reo,
chim kêu, vượn hú. Làm sao họ quên được ngọn lửa rừng đêm rực sáng. Biết
bao hecta rừng đã bị phá. Người miền núi khốn khổ vì không còn rừng chứ
không phải vì họ không biết cách sống văn minh. Họ không hạnh phúc nếu
phải xa rừng, hoang mang lạc lỏng như người nông dân bị bứt
rời khỏi mảnh đất của tổ tiên để lại, u sầu như con thú hoang
bị mang về sở thú.
Bếp lửa củi bây giờ đã dần đi
vào ly biệt! Đã không còn ai đi hái củi. Nông thôn bây giờ cũng chỉ dùng
lò ga.
Nồi đồng đã tuyệt chủng,
trẻ em chỉ nhìn thấy nồi cơm điện, chảo chống dính, bếp điện từ…Nếu
đi lạc trong rừng không biết chúng có biết cách nhóm lên một ngọn lửa để mưu
sinh?
Ngọn lửa ấm cúng ngày nào bị
lãng quên nhưng ngọn lửa hung bạo của “ thời văn minh “đang tấn công
đất nước tôi từ tứ phía. Ngày nào trên báo cũng có đăng tin những vụ cháy
nhà, cháy xưởng, cháy rừng, cháy xe đò, xe máy. Ngay cả tàu đang
chạy trên biển cũng cháy. Tiếc quá đi ngọn lửa yêu dấu ngày nào.
Ngọn lửa trong tuổi thơ tôi
không bao giờ làm cháy nhà,cháy rừng, cháy xe cộ…
Ngọn lửa trong những mái tranh nghèo ngày ấy chỉ dìu dịu đủ
làm nồi đồng cho mình những miếng cơm cháy ngọt bùi.
Hè này cháu nội tôi về
thăm, tôi sẽ dẩn cháu vào chơi trong rừng, dạy cháu gom củi khô tự
nấu một nồi cơm bằng ngọn lửa do chính mình nhen nhóm.
Huyền Chiêu
(*) Trong Nương Chiều. Phạm Duy.
(**) dụng cụ đan bằng tre để đựng cá.
304Đen – llttm- sgtc
No comments:
Post a Comment