Sài Gòn và Giai CẤp
trong xã hỘI năm xưa
Vô Nam trước
hồi di cư năm 1954, tôi giao thiệp với người dân thấy người miền Nam thiệt thà
chất phác, không chen đua với cuộc sống như người dân miền Bắc, tuy nhiên, giai
cấp xã hội đã thay đổi theo chiều hướng mới không có chế độ quan liêu của vua
chúa khi xưa.
Sau đây là câu
chuyện của “anh Tám Charner :
Anh Tám là
người con thứ tám trong một gia đình nông dân thuộc tỉnh Bến Tre, anh lên tỉnh
để kiếm việc làm, nhưng kẹt nỗi là anh không có nghề gì trong tay. Đem tiền còn
lại có được năm mươi đồng bạc, anh đi mướn một chiếc xe kéo để chở hành khách
chạy trong thành phố kiếm ăn qua ngày để sinh sống. Một hôm, anh đón khách tại
đường CHARNER (đường Thống Nhất củ)trước cửa XÃTÂY (Hotel de ville) chở thầy Ký
(thư ký) về cao ốc Cửu Long (building CUULONG) đường Hai Bà Trưng bây giờ.
Anh Tám
thường kêu thầy Ký là bác Hai, nhưng thầy Ký quê ở Hà Nội nên thầy không hiểu
vội cải chính lại nói rằng: tên tôi là Ký, tại sao anh lại kêu tôi là bác Hai,
nhân tiện anh chở tôi vô CHOLON cho tôi ăn cơm, ăn xong anh hãy chở tôi về, sẵn
dịp tôi cũng mời anh ăn với tôi cho vui.
Anh Tám để
thầy Ký xuống xe ở chợ An Đông, hai người ngồi ăn cơm gà tại đây, bán bày trên
lề đường cho có gió mát. Uống xong ly nước mía, anh Tám phân bua nói rằng: sở
dĩ tôi kêu bác là thầy Hai, lý do bác làm việc trong Xã Tây, là người có chức
vụ quan trọng; ở đây, chúng tôi kêu gọi thiên hạ theo thứ bậc và giai cấp xã
hội, bác đứng vào hàng số 2 nên tôi gọi bác là thầy Hai.
Thầy Ký hỏi:
như vậy, ai là người lớn nhất ở Saigon?
Anh Tám nói:
lớn nhất là ông Xã Tây (monsieur le maire) người Pháp; thứ hai là các thầy
Thông (thông phán), thầy Ký (thư ký), tụi tôi kêu là thầy hai.
Thầy Ký hỏi:
thứ ba là ai?
Anh Tám nói:
thứ ba là người Trung Hoa, tụi tôi thường gọi là Ba Tàu.
Thầy Ký nói:
chắc tại họ nắm hết kinh tế, phải không?
Anh Tám nói:
đúng vậy, thầy hai. Suốt con đường tại Bến Chương Dương toàn là vua lúa, ghe
thuyền tới lui tấp nập; trong thành phố thì mỗi ngã tư có một tiệm chạp phô hay
hủ tiếu, cà-phê và tiệm ăn thì hàng hà sa số, thiên hạ cần gì chú ba cũng có:
từ cục kẹo đậu phọng cho tới 100gr muối hay 1/2kg đường…vân…vân…kinh tế tại đây
hoàn toàn do chú ba nắm giữ.
Thầy Ký
hỏi:như vậy ai đứng hàng thứ tư??
Anh Tám nói: thứ tư và thứ năm là các tay anh chị, tụi tôi thường gọi là
Tư Búa(chuyên môn đánh lộn) và Năm Đá Cá Lăn Dưa(đá cho con cá lăn ra ngoài sạp
để cho đàn em tới lượm, lăn quả dưa cho người khác chạy tới ôm đi)
Thầy Ký hỏi:
còn ai đứng hàng thứ sáu?
Anh Tám nói:
thứ sáu là anh Mã Tà, tôi cũng không biết tại sao lại kêu là “mã tà”, chỉ biết
là anh ta mặc đồ trắng, đầu mang nón trắng, tay cầm cây dùi cui cũng màu trắng,
anh đi tới đâu là chị em bán hàng rong trên lề đường LASOM(boulevard de la
Somme, ta kêu là Lê Lợi), la lớn lên rằng:”anh sáu tới, tụi bây ơi”, rồi mau
mau gánh hàng bỏ chạy cho nhanh đến nỗi đỗ cả nồi nước lèo làm bún, lại còn bị
phạt tiền, khóc ra nước mắt, trông thiệt tội nghiệp; từ đó anh có cái tên mới ,
gọi là Sáu Lèo(nick name của KQ Nguyễn Ngọc Loan).
Thầy Ký
nói:tôi hiểu, sáu lèo là tên đặt cho Cảnh Sát (cây dùi cui màu trắng, tiếng
Pháp kêu là matraque, phiên âm sang tiếng Việt là Mã Tà), nhưng tính theo thứ
tự thì ai đứng hàng số 7?
Anh Tám
nói:thứ bảy là Chà Và (người Aán Độ da đen) giàu thì cho vay tiền lấy lời
“xanhxitđítđui”(5/6-10/12), nghèo thì làm nghề “gác-gian” chuyên môn gác cổng
cho các ngân hàng hay cửa hàng lớn như Godard (Gô Đa)vân…vân…con nít ngó thấy
là sợ, muốn khóc mà không ra tiếng
Thầy Ký hỏi
tiếp: còn thứ 8 là ai?
Anh Tám nghẹn
ngào trả lời: thứ tám là những người không có nghề nên phải kéo xe để kiếm ăn,
riêng tôi vì là con thứ tám trong gia đình nên không lấy làm buồn, chỉ mong
trong tương lai nếu có được chút đỉnh tiền thì trở về đồng quê làm rẫy, mùa mưa
ra ruộng đâm cá, mùa nắng thì đi câu tôm, không phải lo tiền để mướn xe chạy
hằng ngày, nắng mưa mệt mõi cái thân.
Tới đây, anh
Tám đứng dậy ra xe đẫy lại gần lề đường. Trả tiền xong, thầy Ký nói anh Tám
chạy theo đường Thủy Binh (Rue des Marins) được đỗi tên là Đồng Khánh tức là
Trần Hưng Đạo sau này. Khi chạy qua dãy nhà màu hồng, anh Tám lên tiếng
hỏi:thầy Hai thấy có muốn ghé đây chơi hay không? Thầy Ký vội gạt đi vì nơi đây
là chỗ của chị chín Chang, thầy nói: thôi bỏ đi Tám. Khi về tới
chung cư CỬULONG (sau này được mệnh danh là Phủ Chín Đầu Rồng)thầy Ký cảm thấy
mình đã bị “saigon hóa” vì thầy đã dùng chữ Bỏ Đi Tám, thầy ước mong rằng
Saigon sẽ không bị Pháp hóa ở trong tương lai.
Viết lại theo lời kể truyện của DZU HUYEN TIEU Saigon 1968
304Đen – Llttm - dsg
No comments:
Post a Comment