Bình Bài Thơ "Nổi Nhớ Thật Thà" Của CVT - Nguyễn Cang

 

BÌNH BÀI THƠ “NỖI NHỚ THẬT THÀ”

LỜI BẠT:

 

Hơn một năm nay tôi không liên lạc với Cánh Vạc Tím vì  bịnh dịch covid-19 lan tràn lại mất  luôn trang FB /CVT. Nay nhờ nối kết  lại nên tôi đọc được nhiều bài thơ của CVT. CVT chỉ là bút hiệu của nhà thơ trẻ tuổi quê ở Gò Công,  hiện là dược sĩ phục vụ trong ngành y tế tại tiểu bang Newyork, Mỹ.  Mặc dù bận công tác nhưng vì nặng nợ văn chương,  thích làm thơ,  nên thỉnh thoảng vẫn ra mắt  bạn đọc bài viết hoặc bài thơ, mà bài thơ  nào nghe cũng hay cũng mới lạ. Mới về nội dung lẫn hình thức. CVT sử dụng nhiều từ ngữ mới  mà không gượng ép trái lại còn làm cho hồn thơ truyền đi cảm xúc,  khi thì mạnh mẻ ngập tràn lúc lại trầm tư lắng động như cứa miết vào tim. Đó là đặc trưng  riêng của CVT! Tôi  chọn bài Nỗi Nhớ Thật Thà để phân tích,  phê bình  hầu  chia sẻ cùng  bạn đọc tâm sự tác giả và nghệ thuật sáng tác thơ . Trước tiên tôi thấy có sự biến đổi rõ rệt về khuynh hướng sáng tác cũng như đề tài sáng tác. Sự chuyển hướng nầy gây cảm hứng cho người đọc để thưởng thức đồng thời nâng cao trình độ sáng tác lên một bậc đáng khích lệ .  Trước kia CVT lấy bối cảnh bốn mùa xuân hạ thu đông  làm nền rồi bổ túc bằng những suy tư, cảm nghĩ, mơ ước …Nay thì CVT làm ngược lại, chọn đề tài có sẵn như sự nhọc nhằn của cha mẹ, nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, nhớ anh, nhớ chị… là những đề tài dễ đi vào lòng người đọc. Sau đó CVT dùng hình ảnh bên ngoài 4 mùa xuân hạ thu đông, mưa gió, mây trời .. đệm vào làm nổi bậc cảnh vui, cảnh khổ , cảnh buồn, cực tả sâu xa tâm trạng một người . Tình và cảnh hòa quyện vào nhau thật khúc chiết.  Quả thật thơ CVT trở nên có hồn và truyền cảm  sâu sắc cho người đọc, bao nhiêu đó cũng đủ thành công,  đủ gây mến mộ trong lòng độc giả ! Ta không ngạc nhiên khi thấy có gần 100 người chấm like và comment !

 

LỜI BÌNH:

Trở lại bài NỖI NHỚ THẬT THÀ  tôi không phân tích đầy đủ như một bài khảo sát giáo khoa mà chỉ đề cập đến những nét chính mà thôi .

Bản chính:

NỖI NHỚ THẬT THÀ

 

Thơ: Cánh Vạc Tím

I.Mong chờ Covid mau qua

con về thăm lại quê Cha xứ Gò

đồng sâu nặng nợ cánh cò

con về khâu lại điệu hò năm xưa...

 

II.Cha gồng vai chở nắng mưa

mẹ oằn lưng cõng bốn mùa gió sương...

Con xa biền biệt trùng dương

hao gầy dáng mẹ miên trường mong con

 

III.Nắng cong về phía đầu non

mẹ lưng cong phía không con...đắng lòng!

giận mình nông nổi đèo bòng

bỏ quê, bỏ cả tổ tông, ruột rà...

 

IV.Con ôm nỗi nhớ mặn mà

nhớ quay quắt nhớ, lòng se sắt lòng

con về thăm lại ruộng đồng,

kề môi hôn mảnh đất nồng quê Cha...

 

Nhớ quê, nỗi nhớ thật thà!

 Cánh Vạc Tím

 

         Bài nầy gồm 4 khổ. Khổ I có 2 câu sáng giá:

“Đồng sâu nặng nợ cánh cò

Con về khâu lại điệu hò năm xưa”…

 

Câu thơ đầy cảm xúc . “Cánh cò” là biểu tượng của người phụ nữ VN sống nghèo khổ, thân thể gầy còm như những con cò con vạc kiếm mồi bên sông, để nuôi con nuôi chồng, một hình ảnh thật thiêng liêng cao cả trong đó tác giả  sử dụng phép ẩn dụ một cách thành thạo sống động!   Ta còn thấy những “con cò” trong các bài thơ, bài ca dao  thật đặc sắc về ý nghĩa như:

Cái cò lặn lội bờ sông,
Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non.
Nàng về nuôi cái cùng  con,
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng

Ở nhà có nhớ anh chăng?
Để anh kể nỗi Cao Bằng mà nghe .

          Bài ca dao trên phản ánh cảnh gia đình ly tán trong thời kỳ chúa Trịnh và nhà Mạc đánh nhau trong mấy chục năm thời nhà Lê Trung Hưng. Hoặc một hình ảnh khác về con cò trong bài thơ Thương vợ của Trần Tế Xương ( trích):

Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo xèo mặt nước buổi đò đông.

       Từ “khâu” ( vá) trong câu thơ “Con về khâu lại điệu hò năm xưa” thật đặc sắc ! Thay vì nói “nối” sẽ không hay. Khâu lại cái gì ? Điệu hò năm xưa !Thật ấn tượng !  pha thêm một chút lãng mạn!

Hình ảnh làm nền ở đây là người cha “ Gồng vai gánh” và người mẹ “Oằn lưng cõng”, hai vế đối nhau về nghĩa,  nói lên sự vất vả của cha mẹ lúc gia đình lâm cảnh nghèo túng  sau 1975 ( khổ II) trong khi đó người con gái lớn lại ở phương trời biền biệt xa xăm, nàng đang ngóng về quê mẹ ruột đau chín chiều !  Bất giác nàng tự trách: sao đèo bòng đi tìm cuộc sống mới bỏ lại mẹ cha, mồ mả ông bà  ? Nàng thấy mình có lỗi !   Từ ngữ sử dụng mới lạ: gồng, chở, oằn, cõng, làm cho câu thơ có một sinh thái mới, nghe lạ tai mà hay không gượng ép chút nào : chở nắng mưa, cõng bốn mùa !

Khổ III:

Nắng cong về phía đầu non

mẹ lưng cong phía không con...đắng lòng!

giận mình nông nổi đèo bòng

bỏ quê, bỏ cả tổ tông, ruột rà...

Từ “cong” nghe cũng lạ , phép so sánh được sử dụng: một đàng cong về phía đầu non, một đàng cong về phía không con.

Khổ IV:

Con ôm nỗi nhớ mặn mà

nhớ quay quắt nhớ, lòng se sắt lòng

con về thăm lại ruộng đồng,

kề môi hôn mảnh đất nồng quê Cha...!

        Nhóm từ ngữ: “ôm nỗi nhớ mặn mà”nghĩa  là mang nỗi nhớ sâu đậm ( mặn mà) không phai. Câu  “nhớ quay quắt nhớ, lòng se sắt lòng” thật hay ! Điệp từ “nhớ” là một mỹ từ pháp, lập lại hai lần làm tăng cường độ nỗi nhớ, đan xen ở giữa là từ ngữ “quay quắt” có nghĩa là đứng ngồi không yên, khiến nỗi nhớ càng thêm tha thiết xốn xang, như thúc giục quay về ! Vế thứ hai “lòng se sắt lòng” cũng có điệp ngữ “lòng”. Từ “se sắt”  có nghĩa là đau nhói trong tim .Trong một câu mà có hai điệp ngữ khác loại nối tiếp nhau thật thi vị, não lòng bởi “nhớ ơi là nhớ”. Tác giả muốn, khi tan hết dịch Covid, sẽ bay nhanh về quê cha Gò Công để hôn mảnh đất mặn nồng,  nơi đó có mẹ cha có em nhỏ, luống rau, vườn cà, có tình bà con lối xóm mà tác giả gọi một cách chân quê là “nỗi nhớ thật thà” !

 

Nguyễn Cang

 (Jun 26, 2021)