Bài phát biểu về tự do gây sốt cộng đồng mạng tiếng
Trung
Ngày 1/7, nhà
nghiên cứu kinh tế học Trung Quốc Trương Duy Nghênh đã tham dự lễ tốt nghiệp
của Viện nghiên cứu phát triển quốc gia thuộc Đại học Bắc Kinh. Trong buổi lễ,
ông có bài phát biểu đại diện cho giáo viên với chủ đề “Tự do là một trách nhiệm”, ông nói đẩy mạnh và bảo vệ tự do là
trách nhiệm của mỗi người Trung Quốc quan tâm đến vận mệnh của đất nước.
Nhà nghiên cứu kinh tế học Trung Quốc
Trương Duy Nghênh
Bài phát biểu này được đăng trên Wechat của
viện, tuy nhiên nó đã bị xóa trong chưa đầy 12 giờ sau khi đăng tải. Toàn văn
bài phát biểu sau khi được đăng trên trang sohu.com, cũng đã bị gỡ xuống trong
24 giờ.
Những lời nói xúc động của ông Trương Duy
Nghênh đã trở thành bài viết được sinh viên trường Đại học Bắc Kinh cũng như cư
dân mạng muốn đọc nhất, bên cạnh đó cũng có nhiều tranh luận của cư dân mạng
xoay quanh bài phát biểu này.
Viện nghiên cứu phát triển Trung Quốc thuộc
Đại học Bắc Kinh là một một viện học thuật có tính chỉ định, ngoài cựu Phó tổng
giám đốc Ngân hàng thế giới Lâm Nghị Phu được nhậm chức Viện trưởng danh dự ra,
thành viên hội đồng của viện bao gồm Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Vương Kỳ Sơn,
Giám đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên, và giáo sư, Nhà kinh tế
học nổi tiếng Chu Kỳ Nhân, Trương Duy Nghênh, v.v…
Dưới đây là nội dung bài phát biểu của ông
Trương Duy Nghênh được lưu truyền trên internet:
Chào các em sinh
viên! Đầu tiên xin chúc mừng các em đã tốt nghiệp!
“Người Bắc Đại”
là một vầng sáng, kèm theo đó là trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm đối với
dân tộc chịu bao khổ nạn chịu bao chà đạp của chúng ta.
Văn minh Trung
Hoa là một trong những nền văn minh cổ xưa trên thế giới, đồng thời cũng là nền
văn minh cổ xưa duy nhất được duy trì cho đến ngày nay. Trung Quốc thời cổ đại
có sự phát minh sáng tạo đầy huy hoàng, có đóng góp quan trọng cho sự tiến bộ
của nhân loại. Nhưng 500 năm qua, về phương diện phát minh sáng tạo thì Trung
Quốc không có gì nổi trội để khen. Chúng ta hãy dùng con số để nói rõ hơn. Theo
thống kê của học giả Jack Challoner thuộc Bảo tàng Khoa học Anh, trong khoảng
thời gian từ thời kỳ đồ đá (2,5 triệu năm trước) đến năm 2008, đã có 1001 phát
minh lớn làm thay đổi cả thế giới, trong đó, Trung Quốc có 30 phát minh,
chiếm 3%.
30 phát minh này
đều là xuất hiện từ trước năm 1500, chiếm 18,4% trong 163 phát minh lớn
trên toàn thế giới trước năm 1500. Trong đó, phát minh cuối cùng là bàn chải
đánh răng được phát minh năm 1498, đây cũng là phát minh to lớn duy nhất trong
triều đại nhà Minh. Từ sau năm 1500, hơn 500 năm toàn thế giới có 838 phát
minh, trong số đó không có phát minh nào đến từ Trung Quốc.
Kinh tế tăng
trưởng nhờ những sản phẩm mới, công nghệ mới, ngành nghề mới không ngừng xuất
hiện. Trong xã hội truyền thống chỉ có vài ngành nghề như nông nghiệp, luyện
kim, làm đồ gốm, thủ công mỹ nghệ. Trong đó nông nghiệp chiếm vị trí chủ đạo.
Hiện giờ chúng ta có bao nhiêu ngành nghề ? Theo sự tiêu chuẩn phân loại đa
tầng quốc tế, chỉ riêng sản phẩm xuất khẩu, số ngành có mã 2 chữ có 97 ngành, 4
chữ là 1222 ngành, 6 chữ là 5053 ngành, và vẫn không ngừng tăng thêm. Những
ngành mới này đều những ngành ra đời từ cách đây 300 năm, mỗi một sản phẩm mới
đều có thể tra được nguồn gốc phát triển của nó.
Trong số các
ngành mới, lấy ngành sản xuất ô tô làm ví dụ. Ngành ô tô được những người Đức
như Karl Benz, Daimler và Maybach sáng lập vào khoảng giữa những năm 1880, sau
đó trải qua hàng loạt cải tiến về công nghệ, chỉ từ năm 1900 đến 1981, đã có
hơn 600 mẫu đổi mới quan trọng (theo Albernathy，Clark and
kantrow, 1984).
Trung Quốc hiện
nay là nước sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, nếu như bạn viết một bộ lịch sử về
sự tiến bộ của ngành ô tô, trên danh sách sẽ có hàng vạn nhà phát minh có tên
tuổi, trong đó có người Đức, người Pháp, người Anh, người Italy, người Mỹ,
người Bỉ, người Thụy Điển, người Nhật, nhưng sẽ không có người Trung Quốc.
Dù là những
ngành nghề truyền thống mà Trung Quốc từng dẫn đầu từ trước thế kỷ 17 như luyện
kim, làm gốm, dệt may, những phát minh lớn cách đây 300 năm, không có phát minh
nào là của người Trung Quốc.
Tôi muốn nhấn
mạnh sự khác nhau trước và sau năm 1500. Trước năm 1500, thế giới phân chia
thành những khu vực khác nhau, mỗi khu vực về cơ bản đều trong trạng thái đóng
cửa, một kỹ thuật mới xuất hiện ở một nơi, thì sức ảnh hưởng của nó tới nơi
khác là rất nhỏ, và cống hiến của nó đối với nhân loại cũng rất hạn chế.
Ví dụ như, năm
105, ông Thái Luân thời Đông Hán đã phát minh ra kỹ thuật sản xuất giấy, nhưng
đến năm sau 751, kỹ thuật sản xuất giấy mới được truyền tới nước Hồi giáo, trải
qua 300 – 400 năm mới truyền tới tây Âu.
Nhưng sau năm
1500, toàn cầu đã bắt đầu nhất thể hóa, không những tốc độ phát minh kỹ thuật
mới được tăng nhanh, mà sự phổ biến của kỹ thuật cũng gia tăng, một công
nghệ mới xuất hiện ở nơi này, nó sẽ nhanh chóng được mang tới nơi khác, và sẽ
có ảnh hưởng rất lớn đến nhân loại.
Ví dụ, năm 1886,
người Đức phát minh ra ô tô, 15 năm sau, nước Pháp trở thành nước đứng đầu sản
xuất ô tô, qua 15 năm nữa, nước Mỹ thay thế Pháp trở thành cường quốc về sản
xuất ô tô. Đến năm 1930, tỷ lệ phổ biến của ô tô Mỹ lên đến 60%.
Do đó, sau năm
1500, sáng tạo mới đã thực sự có tính so sánh giữa các nước, chất lượng ai tốt
ai không tốt chỉ nhìn là biết ! Trong 500 năm trở lại đây, Trung Quốc không có
một phát minh mới nào đáng ghi trong sử sách, điều đó có nghĩa là chúng ta chưa
làm được gì để cống hiến cho sự tiến bộ của nhân loại! So với tổ tiên thì chúng
ta kém xa !
Tôi còn muốn
nhấn mạnh vấn đề về dân số, dân số có nước nhiều nước ít, so sánh đơn giản giữa
các nước về phát minh sáng tạo của ai nhiều sẽ không chính xác.
Về lý luận mà
nói, trong một điều kiện khác, một nước có dân số đông, thì sự sáng tạo sẽ
nhiều, tiến bộ về kỹ thuật sẽ nhanh. Hơn nữa, tỷ lệ sáng tạo và tỷ lệ dân số là
mối quan hệ chỉ số, không phải đơn giản là mối quan hệ tỷ lệ tương ứng. Có 2
nguyên nhân: thứ nhất, tri thức ở phương diện sản xuất có tính kinh tế và hiệu
ứng lan tỏa quan trọng; thứ 2, tri thức ở phương diện sử dụng sản phẩm không có
tính ngăn cản người khác sử dụng nó.
Những phát minh
cống hiến cho nhân loại của người Trung Quốc không tương xứng với tỷ lệ dân số
của Trung Quốc. Dân số Trung Quốc gấp 4 lần dân số Mỹ, gấp 10 lần Nhật, gấp 20
lần Anh, gấp 165 lần Thụy Sĩ.
Nhưng thực tế,
trong 500 năm, về phương diện phát minh sáng tạo, sự cống hiến của Trung Quốc
gần như con số 0, chưa cần so sánh với nước Mỹ, nước Anh, ngay cả con số lẻ của
Thụy Sĩ cũng chưa đạt đến. Người Thụy Sĩ phát minh ra kìm phẫu thuật, máy trợ
thính điện tử, dây an toàn, công nghệ chỉnh hình, màn hình LCD, v.v.
Công nghệ mực
chống giả được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dùng để in tiền là công nghệ của
Thụy Sĩ, bột mỳ Trung Quốc sản xuất có 60%-70% máy móc gia công của công ty
Bühler của Thụy Sĩ.
Nguyên nhân do đâu? Lẽ nào là do gen của người
Trung Quốc? Hiển nhiên là không phải! Nếu không, chúng ta không có cách nào
giải thích được sự huy hoàng của Trung Quốc cổ đại.
Hiển nhiên là do thể chế và chế độ của chúng ta. Sức sáng tạo là dựa vào sự tự do! Sự tự do
về tư tưởng và tự do về hành vi. Đặc điểm cơ bản của thể chế của Trung Quốc đã
hạn chế sự tự do của người dân, nó đã bóp nghẹt tính sáng tạo, giết chết tinh
thần của các nhà khởi nghiệp. Người Trung Quốc có sức sáng tạo nhất đó là
vào thời Xuân Thu và thời Tống, đây không phải là ngẫu nhiên. Hai thời đại này
cũng là thời đại người Trung Quốc tự do nhất.
Trước năm 1500,
phương Tây không sáng sủa, phương Đông thì mờ mịt, sau năm 1500, một số
nước phương Tây trải qua cải cách tôn giáo và vận động phổ cập kiến thức mới, họ đã dần dần hướng tới tự do và pháp trị,
còn chúng ta lại đi ngược đường với họ.
Tôi cần phải
nhấn mạnh, tự do là một chỉnh thể không
thể tách rời, khi tâm hồn không tự do, thì hành động cũng không được tự do; khi
không có tự do ngôn luận, thì tư tưởng không thể tự do được. Chỉ có tự do, thì
mới có sự sáng tạo.
Lấy một ví dụ để
nói rõ về điểm này. Ngày nay, rửa tay trước khi ăn cơm và sau khi đi vệ sinh đã
trở thành thói quen. Nhưng năm 1847, khi bác sĩ nội khoa người Hungari Ignaz
Semmelweis đề xuất bác sĩ và y tá phải rửa tay trước khi tiếp xúc với sản phụ,
ông đã xúc phạm đến đồng nghiệp, vì thế mà bị mất việc, và chết trong một bệnh
viện tâm thần lúc 47 tuổi.
Quan điểm của
Ignaz Semmelweis dựa trên sự theo dõi về sốt hậu sản, khi đó tại bệnh viện của
ông có 2 phòng sinh, một phòng để phục vụ người giàu, do các bác sĩ và y tá
giỏi chăm sóc, những bác sĩ này luôn đổi công việc giữa đỡ đẻ và giải phẫu; một
phòng khác là để phục vụ người nghèo, do bà mụ đỡ đẻ. Ông phát hiện, tỷ lệ
người giàu bị sốt hậu sản nhiều gấp 3 lần người nghèo. Ông cho rằng nguyên nhân
là do bác sĩ không rửa tay. Nhưng cách nhìn nhận vấn đề của ông lại mâu thuẫn
với lý luận khoa học thời đó, ông cũng không thể đưa ra những luận chứng khoa học
để thuyết minh cho phát hiện của mình.
Năm 1590, công
ty sản xuất kính mắt Janssen Hà Lan đã lắp vài chiếc kính trong một cái ống
tròn, và họ phát hiện những sinh vật quan sát qua những chiếc kính này được
phóng to lên, từ đó họ phát minh ra kính hiển vi. Nha khoa học người Anh Robert
Hook đã sử dụng kính hiển vi để phát hiện ra tế bào, từ đó tạo nên cuộc cách
mạng khoa học và y học.
Nhưng kính hiển
vi thời đầu không cho hiệu suất cao, cho đến những năm 1870, công ty Carl Zeiss
của Đức đã sản xuất ra loại kính hiển vi mới, nó được chế tạo dựa trên
công thức toán học chính xác. Nhờ vào loại kính hiển vi này, bác sĩ người Đức
Robert Koch đã phát hiện ra vi khuẩn mà mắt người không nhìn thấy, và cũng
chứng minh cho quan điểm của bác sĩ người Hungari Ignaz Semmelweis, từ đó lý
luận về vi sinh vật và vi khuẩn học ra đời. Nhờ sự ra đời về vi khuẩn học này
mà con người đã dần dần thay đổi thói quen, và tuổi thọ của con người cũng được
kéo dài.
Chúng ta thử
nghĩ: nếu lúc đầu máy in bị cấm sử dụng, hoặc là chỉ cho phép in ấn những gì đã
được kiểm duyệt, vậy sách báo sẽ không được phổ cập, nhu cầu về kính mắt cũng
sẽ không lớn, kính hiển vi và kính viễn vọng cũng sẽ không được phát minh nữa,
ngành vi sinh vật học cũng không được ra đời, tuổi thọ dự tính của con người
cũng sẽ không tăng từ 30 lên 70, càng không thể nào mơ tới thám hiểm không gian
vũ trụ.
Newton mất 30
năm để phát hiện ra lực vạn vật hấp dẫn, tôi mất 3 tháng để làm rõ định luật
vạn vật hấp dẫn này, nếu tôi nói mình dùng thời gian 3 tháng để đi hết con
đường của Newton, mọi người có thể cảm thấy buồn cười. Ngược lại, nếu tôi quay
sang cười Newton, vậy thì chỉ có thể nói tôi quá vô tri!
Chúng ta thường
nói, Trung Quốc dùng 7% diện tích đất có thể trồng trọt để nuôi sống 20% người
dân thế giới, nhưng chúng ta cần hỏi lại: Trung Quốc liệu có thể làm được việc
đó không? Nói đơn giản, chính là sử dụng lượng lớn phân hóa học. Nếu không sử
dụng phân hóa học, e là một nửa người Trung Quốc sẽ chết đói.
Công nghệ sản
xuất phân đạm đến từ đâu? Hơn 100 năm trước, nhà khoa học người Đức Fritz Habe
và kỹ sư Carl Bosch của công ty BASF đã phát minh ra, chứ không phải Trung Quốc
phát minh ra. Năm 1972, sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Nixon, Trung Quốc và
Mỹ đã có thương vụ làm hợp tác đầu tiên, chính là mua 13 giàn thiết bị sản xuất
Ure quy mô lớn nhất, hiện đại nhất thế giới lúc bấy giờ, trong đó có 8 giàn máy
là của công ty Kellogg.
Trải qua 50 năm,
100 năm nữa khi viết lại lịch sử phát minh trên thế giới, liệu Trung Quốc có
thể có tên trong đó. Chỉ có tự do, thì mới làm tinh thần và sức sáng tạo của
doanh nghiệp của người Trung Quốc mới phát huy hết khả năng, biến Trung Quốc
trở thành điển hình về sáng tạo cái mới.
Do đó, đẩy mạnh và bảo vệ tự do là trách nhiệm của
mỗi người Trung Quốc quan tâm tới vận mệnh của đất nước, và là sứ mệnh của
người của trường Đại học Bắc Kinh! Không bảo vệ tự do, thì không xứng với xưng
hiệu “người Bắc Đại”!
Trí Đạt (biên dịch)
No comments:
Post a Comment