Chuyện ít biết về Bùi Giáng: Chàng chăn dê giữa núi rừng xứ Quảng
Trong thơ, Bùi Giáng viết một cách lãng mạn
“Anh lùa bò về đồi sim trái chín/Cho bò ăn cỏ giữa rừng sim” nhưng thực
ra Bùi Giáng chưa bao giờ chăn bò!
Theo những gì mà tôi
ghi nhận được từ chuyến điền dã về ba huyện Duy Xuyên, Nông Sơn và Quế Sơn
(Quảng Nam) để tìm theo dấu chân xưa của Bùi Giáng, ông chỉ chăn dê chứ không
chăn bò hay chăn trâu. Đó là lời của những ông già bà cả kể lại. Ông Bùi Luân -
em ruột ông, cũng xác nhận điều ấy. Những bài của ai viết về Bùi Giáng, nói
chuyện Bùi Giáng đi chăn bò là sai lầm, võ đoán.
Những năm rời bỏ nhà
cửa, lên núi đồi một mình chăn dê hình thành tâm thức cô đơn trong con người
Bùi Giáng. Người xưa ở ẩn là tìm đến với thiên nhiên hoang sơ, tĩnh mịch. Bùi
Giáng cũng vậy. Thời gian phiêu lãng đó cũng là nguồn cảm hứng bất tuyệt cho
ông làm thơ sau này. Thời gian ấy quyết định gần như toàn bộ thi tứ và nội dung
trong thơ Bùi Giáng. Không phải tự nhiên mà những nhan đề của các tập thơ ông
đều mang theo những hình ảnh của núi rừng Quảng Nam như Mưa nguồn, Lá hoa
cồn, Ngàn thu rớt hột, Màu hoa trên ngàn, Chớp biển...
Bắt đầu từ năm 1952,
sau thời gian chăn dê trên núi rừng, Bùi Giáng mới thật sự rời bỏ quê nhà ra
đi. Ông ra đi, không quên gửi bầy dê lại cho chuồn chuồn châu chấu quê nhà.
Năm 1962, Mưa
nguồn - tập thơ đầu tiên của Bùi Giáng mới ra đời tại Sài Gòn. Mưa nguồn
hay chớp biển là những từ thông dụng trong ngôn ngữ nói của người Quảng Nam.
Nhà tôi ở hạ du sông
Thu, dòng sông xanh biêng biếc quanh năm. Hôm nào có mưa nguồn thì ngày sau đó,
nước tuôn về hạ du rất đục. Nghe một người Quảng Nam nói chuyện chớp biển hay
mưa nguồn là bạn phải hiểu rằng người ấy đang nhớ quê nhà của mình.
Thơ Bùi Giáng có đủ
hai tập Chớp biển và Mưa nguồn. Đặt nhan đề cho hai tập thơ như vậy có
nghĩa là ông dù đang ở Sài Gòn nhưng rất nhớ về quê nhà - cố quận của ông. Đọc
thơ của Bùi Giáng, người ta thấy hai từ “cố quận” xuất hiện nhiều lần. Bùi
Giáng làm thơ là để thỏa giấc mơ về cố quận.
Hán - Việt từ điển
của cụ Đào Duy Anh giải thích: “Quận: Một đơn vị chánh quyền. Ngày xưa,
người ta gọi phủ là quận”. Theo cách giải thích đó, cố quận trong thơ Bùi
Giáng là quê nhà Quảng Nam của ông; là H.Duy Xuyên nơi ông đã trưởng thành; là
làng Thanh Châu nơi ông được sinh ra; là thung lũng Trung Phước nơi ông sống
với người vợ thân yêu đầu đời. Cố quận còn có thể hiểu là những nơi mà gót chân
du mục của Bùi Giáng đã đi qua trên núi rừng Quảng Nam - từ Trung Phước của
H.Nông Sơn đến đèo Le của H.Quế Sơn.
Nhưng tại sao Bùi
Giáng lại nhắc nhiều đến cố quận như vậy? Ấy là vì từ lúc ra đi, ông đi biền
biệt, không trở về quê nhà yêu dấu ấy nữa. Ông như con người tự lưu đày mình,
đi xa quê nhà nhiều năm không về. Và cũng có lẽ ông chịu ảnh hưởng từ tác phẩm
L’ exil et le royaume (Lưu đày và quê nhà) của Albet Camus.
Ông ở phương Nam, nhớ
quê nhà tha thiết nhưng không muốn trở về, không dám trở về. Ông trở về quê nhà
chỉ một lần sau ngày giải phóng. Ấy bởi vì ông muốn tránh nỗi đau tình khi nhớ
về người vợ trẻ ngày xưa.
Nhảy xuống sông vì…
giận vợ
Bùi Giáng đã từng có
những ngày tháng hạnh phúc bên người vợ trẻ trung, xinh đẹp, nết na ở đất Quảng
Nam. Bạn biết đấy, người Quảng Nam không yêu thì thôi; nếu đã yêu rồi, thì họ
yêu cho đến chết; nếu đã say đắm, họ say đắm đến cùng! Cũng bình thường như bao
lứa đôi khác, thỉnh thoảng tình cảm của Bùi Giáng và vợ cũng có những va chạm
rất trẻ con. Họ lấy nhau khi còn quá trẻ; ông vừa mười chín và bà vừa mười tám
tuổi. Ông Bùi Luân nhớ lại:
“Nhưng chỉ một thời
gian ngắn sau ngày cưới, người vợ trẻ đã phải lặn lội từ cái thung lũng ngoạn
mục nhất đó, xuôi sông Thu Bồn êm đềm với ngàn dâu xanh ngát về nhà bố mẹ chồng
ở Thanh Châu cách hàng mấy chục cây số.
Trên chiếc đò bé nhỏ,
chàng trai nói với người vợ trẻ:
- Nếu em không đổi ý
quay về, không bỏ qua chuyện cũ thì tôi sẽ… nhảy ra khỏi đò!
Khách xuôi đò tưởng
người con trai đùa dọa người vợ mảnh dẻ. Để nguyên quần áo, ngay lập tức anh
gieo mình xuống giữa dòng sông Thu. Và bơi theo đò. Để rồi thả trôi theo dòng
nước hết chỗ mấy chục cây số đó, tới tận bến nhà”.
Bỏ qua chuyện cũ là
chuyện gì? Đó là một chuyện hết sức tức cười. Ông Bùi Luân tiết lộ:
“Cô con dâu đứng bên
bà mẹ chồng sụt sùi:
- Anh cho con ăn toàn
khoai lang và rau luộc. Anh không cho con mua cá mua thịt...”.
Thì ra, Bùi Giáng
đã... đi trước thời đại chúng ta về chủ trương bảo vệ môi trường, sinh thái.
Ông hiểu một cách tuyệt đối thế nào đó về ẩm thực dưỡng sinh, nên chỉ thuận cho
vợ ăn... rau cải, củ quả mà không cho phép bà ăn thịt gà, thịt bò - hai món
thịt ngon nhất của vùng Trung Phước.
Người vợ mới mười tám
tuổi không kham nổi tính khí kỳ lạ ấy của chồng, cũng không thể ăn chay một
cách đơn điệu như vậy được, phải về... méc với bà già chồng! Chị ngồi đò dọc
xuôi sông Thu trong khi ông... bơi theo dòng nước chứ không thèm ngồi đò! Họ
giận nhau ngộ nghĩnh và trẻ con như vậy đó.
No comments:
Post a Comment