Con Đường Mình Không Đi (Thơ Phỏng Dịch Bài The Road Not Taken) - Nguyễn Cang

Con Đường Mình Không Đi


 

Giữa cánh rừng thu vàng lá úa

Hai con đường tách biệt nhau riêng rẽ

Rất tiếc tôi không thể đi trên cả hai

Là người lữ hành tôi phân vân đứng mãi

Mắt nhìn xuống một con đường

Chạy đi thật xa  mà tôi có thể còn thấy

Đến  khi  tới khúc quanh khuất sau bụi rậm.

Rồi chọn con đường kia cũng đẹp không khác gì con đường nầy

Cho rằng có lẽ  đó  là một sự chọn lựa tốt hơn

Vì là con đường ngập cỏ xanh, cần bước chân đi

Dù nó cũng có vết  mòn như con đường đầu.

Cả hai đều nằm im buổi sáng hôm ấy

Lá phủ đầy nhưng không một dấu chân người dẫm đậm lên

Thôi, để một lần khác đi con đường thứ nhất

Nhưng chưa biết làm thế nào tìm ra lối đi  từ đường nầy tới đường kia

Cũng không chắc là sẽ có lần trở lại.

Bạn ơi! mai nầy tôi sẽ kể lại trong tiếng thở dài

Rằng ở đâu đó của thời xa xưa trước

Trong khu rừng kia có hai con đường tách riêng

Tôi đã chọn con đường ít người đi nhất

Điều đó đã làm cho mọi thứ trở nên khác biệt.

       
Nguyễn Cang  

Phỏng Dịch  

 

The road not taken   

Two roads diverged in a yellow wood,
And sorry I could not travel both
And be one traveler, long I stood
And looked down one as far as I could
To where it bent in the undergrowth;
Then took the other, as just as fair,
And having perhaps the better claim,
Because it was grassy and wanted wear;
Though as for that the passing there
Had worn them really about the same,
And both that morning equally lay
In leaves no step had trodden black.
Oh, I kept the first for another day!
Yet knowing how way leads on to way,
I doubted if I should ever come back.
I shall be telling this with a sigh
Somewhere ages and ages hence:

 Two roads diverged in a wood, and I-
I took the one less traveled by,
And that has made all the difference.

                                      

Robert Frost

 
Lời bình

    Tác giả Robert Frost (1874-1963) đã cống hiến cho thi ca Mỹ quốc một tài sản bất diệt. Ông đã sáng tạo ra một thứ ngôn ngữ thi ca mới, mang âm hưởng sâu xa, vượt cả thời gian và không gian, dựa trên nền tảng triết học vả văn chương. Những hình ảnh và chủ đề luôn kết chặt lẫn nhau, làm thành một biểu mẫu của những tư tưởng hàm xúc,từ một nhận thức hay một triết lý phức tạp khiến cho người đọc phải suy nghĩ, phân tích, lựa chọn, mới hiểu được ý của ông, ví dụ trong bài thơ trên. Bài thơ mô tả trạng thái tâm lý do dự của tác giả  trước ngã ba đường. Ông phải chọn một trong hai con đường, và bõ lại con đường kia. Tại sao ông phải chọn con đừng ít người đi? Chính ông cũng không biết để sau nầy ông tỏ ra hối tiếc vì sự lựa chọn nầy. Mà chắc gì con đường còn lại  sẽ đưa ông tới hạnh phúc lâu dài? Tác giả khéo xử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ , lấy con đường thật để nói con đường đời, thật khéo léo và điêu luyện. Chỉ mình ông biết con đường đời đó là con đường nào. Con đường rừng một khi đã chọn thì ông có thể thay đổi nhưng con đường đời thì vĩnh viễn không quay lại được. Kể ra cũng đúng một phần hoàn cảnh của ông trong cuộc sống thực , ông thất bại về sự nghiệp vật chất khi qua Anh, rồi ông  trở lại Mỹ tạo dựng trang trại nhưng nghèo vẫn hoàn nghèo, bù lại ông bắt đầu nổi tiếng trong lãnh vực thơ văn . Không biết ông có hối tiếc về sự lựa chọn đi Anh Quốc không?  Trong bài nhấn mạnh sự lựa chọn cá nhân một cách tự do hơn là sự lựa chọn cơ hội. Khi lỡ cơ hội thì người ta hối tiếc, ở đây ông không có cơ hội mà vẫn hối tiếc là tại sao? Một câu hỏi khó trả lời. Bài thơ có sức truyền cảm rất mạnh. Đọc xong nghe buồn ray rức, luyến tiếc điều chi mà mình cũng không biết rõ, chỉ thấy như mình cũng là nhân vật chính trong thơ vậy. Tôi nghĩ tác giả có thể sai lầm một trong hai trường hợp sau đây: Thất bại khi qua Anh Quốc lập nghiệp hay khi trở lại Mỹ lo gầy dựng trang trại mà lẽ ra nên chọn con đường khác tốt hơn.

    Hoặc là thất bại trong tình yêu hôn nhân: chọn lầm người thứ hai thay vì người thứ nhất (bề ngoài thì hai người cùng trẻ đẹp như nhau nhưng đức hạnh thì khác mà ông không nhận ra, giống như hai con đường ở trên vậy).Trên đây chỉ là những suy đoán, rất tiếc tác giả không nói cho chúng ta biết con đường ông chọn sai là con đường nào. Tác giả nhận mình sai, ta thông cảm cho ông nhiều lắm, ngoài ra ông còn để lại một thông điệp cho người đời nhất là các bạn trẻ là phải cẩn thận suy nghĩ cho kỹ trước khi chọn con "đường đời" kẻo  phải hối tiếc về sau. Ngậm ngùi nhất là đoạn cuối trong bài sao mà ray rức bâng khuâng, thương cảm cho tác giả đã sai lầm khi lựa chọn để rồi đánh mất một cơ hội làm giàu hay một tình yêu hạnh phúc... mà nay vĩnh viễn không bao giờ tìm lại được.

Nguyễn Cang  (30/6/2016)