Thơ Nguyễn Trãi, Những Bài Chữ Hán Hay Nhất - Hương Lệ Oanh

THƠ NGUYỄN TRÃI, NHỮNG BÀI CHỮ HÁN HAY NHẤT

 Hương Lệ Oanh

 

 

         Nguyễn Trãi 阮廌 (1380-1442) hiệu Ức Trai là một nhà thơ nổi tiếng cũng là một nhà chính trị. Thơ Nguyễn Trãi có phong thái của một bậc anh hùng có chí khí bản chất thoát vòng danh lợi. Những bài thơ chữ Hán của ông điêu luyện về ngôn ngữ và thể hiện tinh thần Nho giáo.

“Thính vũ” là một bài thơ chữ Hán đầy tình cảm bộc lộ tâm tư của tác giả bắt đầu là cảnh trời mưa, trong gian phòng u tối tịch mịch, thi nhân là khách trọ đã thức thâu đêm một mình trong căn phòng vắng vẻ u tối nghe tiếng mưa rơi tâm trạng bồn chồn, như chưa thực hiện một hoài bão lớn, một trách nhiệm nam nhi nợ nước thù nhà, tiếng trúc khua tiếng chuông chùa hoà âm điệu làm cho nỗi buồn càng chất ngất thức thâu đêm, ngoài trời mưa rỉ rả lúc to lúc nhỏ, ngâm thơ vẫn không sao ngủ được đến sớm mai. Dưới đây là bài thơ chữ Hán hay nhất của Nguyễn Trãi.

Nguyên tác chữ Hán: 

聽 雨

 

寂 寞 幽 齋 裏

終 宵 聽 雨 聲

蕭 騷 驚 客 枕

點 滴 數 殘 更

隔 竹 敲 窗 密

和 鐘 入 夢 清

吟 餘 渾 不 寐

斷 續 到 天 明.

阮廌

 

Phiên âm:

 

Thính vũ

 

Tịch mịch u trai lý
Chung tiêu thính vũ thanh
Tiêu tao kinh khách chẩm
Điểm trích sổ tàn canh
Cách trúc xao song mật
Hòa chung nhập mộng thanh
Ngâm dư hồn bất mị
Đoạn tục đáo thiên minh.
 
Nguyễn Trãi

Dịch nghĩa:

Nghe mưa

 

Vắng vẻ trong phòng tối tăm,
Suốt đêm nghe tiếng trời mưa.
Tiếng não nùng làm kinh động gối khách,
Giọt thánh thót suốt mấy canh tàn.
Cách bụi trúc tiếng khua nhặt vào cửa sổ,
Lẫn tiếng chuông vẳng vào giấc mơ nhẹ nhàng.
Ngâm rồi vẫn không ngủ được,
Nghe đứt nối cho đến trời bình minh.

 

Dịch thơ:

Diễn dịch bài NGHE MƯA HLO bắt chước tiền bối phá cách câu một làm lạ câu thơ thêm chút cá tính, diễn dịch theo thể thất ngôn bát cú luật bằng vần bằng nói lên tâm trạng thi nhân vào một đêm mưa trong thư phòng tối tịch mịch, tiếng mưa rơi khi to lúc nhỏ làm lay động tâm tư khách, tiếng trúc khua ngoài song cửa vẳng tiếng chuông ngân hoà điệu thơ vào mộng ngâm vịnh mà vẫn không sao ngủ được tác giả nhân cách hoá tiếng gió thổi khóm trúc xào xạc tiếng chuông ngân làm cho tâm hồn thanh tao tĩnh lặng thao thức cả đêm ngoài trời cứ mưa dai dẳng đứt nối cho đến sớm mai.

 

HLO 

NGHE MƯA 

 

Thư phòng vắng vẻ càng u-tịch,
Thao thức nghe mưa tí tách ngoài.
Phơn phớt gió lùa lay gối khách, 
Mưa rơi rả rích suốt đêm dài.
Mở lòng tiếng trúc khua cùng gió, 
Hoà nhịp chuông ngân giấc mộng lay.
Ngâm vịnh vẫn không sao ngủ được,
Tiếng mưa thưa nhặt đến ban mai.

 

huongleoanh virginia 

Cùng diễn dịch, với Trần Quốc Bảo 

Kính mời quí Thân hữu đọc : - NGHE MƯA - Trần Quốc Bảo dich thơ Nguyễn Trãi.

 

NGHE MƯA  

Thính Vũ 

 

聽 雨

 

寂 寞 幽 齋 裏

終 宵 聽 雨 聲

蕭 騷 驚 客 枕

點 滴 數 殘 更

隔 竹 敲 窗 密

和 鐘 入 夢 清

吟 餘 渾 不 寐

斷 續 到 天 明

 

阮 廌 。抑 齋

 

Thính Vũ

Tịch mịch u trai lý,

Chung tiêu thính vũ thanh.
Tiêu tao kinh khách chẩm,
Điểm trích sổ tàn canh.
Cách trúc xao song mật,
Hòa chung nhập mộng thanh.
Ngâm dư hồn bất mị,
Đoạn tục đáo thiên minh ! 

Nguyễn Trãi - Ức Trai (1)

 

Bản dịch của Trần Quốc Bảo:

 

NGHE MƯA  

Không khí phòng văn rất tịnh êm

Tiếng mưa tí tách rải ngoài thềm
Gió lùa xào xạc, ngay bên gối
Giọt rớt nhặt khoan, suốt cả đêm,
Song trúc rạt rào, nghe nặng hạt
Chuông chùa trầm vọng, mộng êm đềm
Trầm tư thao thức hoài, không ngủ
Rả rich, tới khi trời sáng thêm.

 

Trần Quốc Bảo
Richmond, Virginia
Địa chỉ điện thư của Tác Giả:
quocbao_30@yahoo.com 

(1) Nguyễn Trãi  阮廌 (1380-1442) ,  hiệu là Ức Trai 抑齋, là con ông Bảng nhãn Nguyễn Phi Khanh,  ông đỗ Tiến sĩ năm1400 . Thuở ấy nước Nam bị Tầu đô hộ, Ông Phi Khanh bị quân nhà Minh bắt đem về Kim Lăng giết.  Nguyễn Trãi  đi theo cha khóc lóc,  đến cửa Nam Quan, ông Phi Khanh bảo con rằng: “Con hãy trở về mà lo trả thù cho cha, rửa nhục cho Nước, chứ đi theo cha khóc lóc thì ích gì!” .  Ông bèn trở lại, Từ đó, ngày đêm lo việc phục thù.  Kịp khi Bình Định Vương Lê Lợi khởi nghĩa ở đất Lam Sơn, lúc về đánh quân Minh ở Lỗi Giang, thì  ông Nguyễn Trãi, vào yết kiến, dâng bài “Kế Sách Bình Ngô”. Vua xem, lấy làm hay, dùng ông  làm Tham mưu. Sau 10 năm kháng Minh, được toàn thắng. Lê Lợi lên ngôi tức là vua Lê Thái Tổ, trị vì được 6 năm thì băng hà.  

       Ông Nguyễn Trãi, sau khi làm trọn lời cha dặn, liền từ quan, lui về trí sĩ tại Lệ Chi Viên. Kế vì vua Lê Lợi, là Lê Thái Tông (1423-1442), khi nối ngôi, hoàng tử mới 11 tuổi (1434), lớn lên kém đức vua cha, ham mê sắc dục. Tháng 7 năm Nhâm Tuất (1442) Thái Tông ngự hành đến Lệ Chi Viên thăm cựu thần Nguyễn Trãi, thấy nàng hầu của ông, là Thị Lộ có nhan sắc, bèn bắt theo hầu. Đi đến huyện Gia Bình thì vua bị đột tử. Triều đình đổ tội giết vua cho Nguyễn Thị Lộ. Bắt ông Nguyễn Trãi làm tội và tru di cả 3 họ. 

       Nguyễn Trãi ngoài tài kinh bang tế thế, ông còn là một nhà văn hoá lớn, có công đóng góp quí báu vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam. Bình Ngô Đại Cáo và Ức Trai Thi Tập (105 bài thơ chữ Hán) là những tác phẩm bất hủ của Nguyễn Trãi còn lưu truyền hậu thế.

.