Chán Nản - Hoàng Đạo

 

CHÁN NẢN

 

Chuông đồng hồ thong thả buông chín tiếng vào giấc ngủ mê mệt của Nhàn. Sực tỉnh, chàng uể-oải vươn vai, ngáp một cái dài. Rồi gấp hai tay ra sau gáy, chàng ngước nhìn lên đình màn, lờ đờ đưa mắt theo một con muỗi bay tìm lối ra, luôn luôn chạm cánh vào đường lưới. Đằng sau bức màn trắng mát, ẩn hiện mầu hồng nhạt của cái diềm màn gấm và mầu xanh tím của bức tường kẻ hoa. Chiếc quạt trần êm như ru quay trong bầu không-khí êm tĩnh. Nhìn sang tay phải, cái tủ gụ chạm, lồng kính, lờ mờ phản chiếu ánh sáng buổi sớm lọt qua khe cửa xiên vào trong phòng.

 

Nhàn nhắm mắt lại, thân thể và tâm trí nặng nề như dính xuống đệm, không cất lên được. Trong óc chàng, những hình ảnh ngày hôm trước phảng phất hiện ra rồi mất đi, không mẩy may thứ tự. Nhàn mang máng sống lại những giờ ngồi ngắm cá vàng mà chàng tưởng dài không bao giờ hết, và buổi tối nhạt nhẽo chàng đã qua bên cạnh Lan, vợ chàng, trong rạp hát.

 

Muốn tránh những ý tưởng gợi nản, nhàn ngồi nhỏm dậy. Mệt mỏi, chàng lẩm nhẩm nói một mình:

 

- Dậy làm gì bây giờ?

 

Miệng tuy nói vậy, Nhàn vẫn sỏ chân vào đôi giầy bóng êm-ái, bước xuống giường lê sang phòng tắm. Chàng rửa tay, rửa mặt bằng môt thứ sà-phòng thơm mát, đoạn mặc vào mình một bộ quần áo vải nhẹ mềm và rất đắt tiền. Những công việc ấy, Nhàn làm hằng ngày, nay đã trở lên một thói quen, nên cử chỉ chàng lúc này đều đều như một cái máy. Sống trong sự xa-xỉ từ thủa nhỏ, Nhàn coi những thứ phụ vật kia như một sự cần dùng không thể thiếu, và chàng cũng không thể tưởng-tượng ra nó thiếu được.

 

Nhàn cầm lấy bình nước hoa, phun lên mái tóc, chợt nghe thấy tiếng vợ ở phòng bên cạnh:

 

- Cậu ăn sáng thức gì để tôi bảo nó đi mua.

 

Nhàn bỗng có cảm giác rằng câu nói ấy, với cả giọng âu yếm và hơi có ý bảo-hộ, chàng đã nghe nhắc đi nhắc lại biết bao nhiêu lần. Chàng lấy làm khó chịu.

 

Nhàn buột miệng trả lời:

 

- Ăn gì cũng được.

 

Nghe mình nói, Nhàn giật mình như nghe thấy tiếng người khác. Câu trả lời ấy đã thành ra một câu sáo, ngày nào cũng dùng tới. Tuy Lan biết chồng không bao giờ trả lời một cách khác, nàng sáng nào cũng hỏi để cho có câu nói, để phá sự yên lặng nó phân biệt, chia rẽ linh hồn những người sống cạnh nhau. Mọi hôm, Nhàn không để ý đến, có khi lại vui vẻ trả lời, nhưng hôm nay chàng đột nhiên cảm thấy một cách sáng suốt rằng câu nói vô vị kia chỉ kéo lại gần nhau hai linh hồn trống rỗng, thờ ơ, lạnh nhạt.

 

Nhàn sực nhớ lại. Chàng lấy Lan không phải vì tình yêu. Cha mẹ chàng đã thấy chàng lớn tuổi, sợ rằng sẵn của đâm ra chơi bời phung phí, nên cưới vợ để giữ chàng ở nhà, cũng như nhiều nhà giàu cho con hút thuốc phiện để của khỏi chạy ra ngoài ngõ. Nhàn sống trong cảnh giàu sang, không lo nghĩ, không bận bịu, chỉ có việc ngồi quẩn trong phòng lau lọ sứ hay ra sân ngắm núi non bộ, rồi đến chiều, ăn xong, xe ô-tô đưa đi hóng mát hay đưa đến rạp hát xem. Chàng sống trong cảnh ấy, như cây mọc trong hang tối, không biết ngoài còn có ánh sáng nữa.

 

Những hình ảnh mập mờ về dĩ vãng theo đuổi ám ảnh Nhàn cho đến lúc ăn sáng. Chàng ngồi lặng yên cầm thìa khuấy cốc cà-phê sữa, chán ngán nhìn những đĩa bánh bày la liệt trên bàn.

 

Bỗng Lan hỏi:

 

- Trông cậu hôm nay làm sao ấy.

 

Nhàn chớp mắt, trả lời vẩn vơ:

 

- Không, tôi có làm sao đâu.

 

- Mặt cậu trông bơ phờ như người ốm vậy.

 

- Có lẽ vì tôi ngái ngủ...

 

Nhàn nói dối để được yên thân. Chàng bỗng dưng nhận thấy rằng chàng không làm thế nào tỏ cho vợ biết được nỗi phiền muộn của mình, mà vợ chàng cũng không sao hiểu được nỗi phiền muộn ấy.

 

Uống xong cốc sữa, Nhàn tự hỏi:

 

- Bây giờ biết làm gì được?

 

Chàng không tìm thấy câu trả lời.

 

- Làm gì được bây giờ, chàng tự nhắc lại câu hỏi ấy. Đi chơi phiếm chăng? Hay là đến nhà anh em bạn?

 

Nghĩ đến đấy, Nhàn tưởng tượng ra những việc sắp tới. Chàng thấy hiện rõ trước mặt một cảnh tượng chán nản: mấy người ngồi uống nước nói truyện suông, rồi xoay ra cuộc tổ tôm đỡ buồn... Cho đỡ buồn, cả đời chàng rút cục chỉ có thế.

 

Như trả lời ý nghĩ của Nhàn, Lan vừa cầm thỏi son đánh môi vừa nói:

 

- Lại chơi đằng bác Đốc đi, mình.

 

Nhàn ngáp, thẫn thờ đáp:

 

- Ừ thì đi.

 

Lan vẫn ngồi, gọi với vào nhà trong:

 

- Vú già bảo anh tài đánh xe ra để tôi và cậu đi.

 

Rồi hai người ngồi yên lặng, mỗi người theo đuổi một ý nghĩ riêng.

 

Sự yên lặng sắp trở nên nặng nề, thì người tài xế vào mời hai vợ chồng lên xe.

 

** *

 

- Mời hai bác xơi nước.

 

- Vâng ạ, bác để mặc chúng tôi.

 

Nhàn nghe vợ nói, nghĩ đến sự dự đoán của chàng. Thấy chàng ngồi im, bạn vồn vã hỏi:

 

- Thế nào, bác có trúng số không?

 

- Không.

 

- Chúng tôi cũng chẳng trúng số nào. Thật là mất tiền toi.

 

Câu truyện ngừng lại. Lan nói:

 

- Bác mất tiền thì cũng là mất tiền nhà nước. Cuối tháng, bác lĩnh lương thì cũng như lấy lại chứ gì.

 

Nhàn cũng xen vào một câu:

 

- Độ này công việc có bận không, bác?

 

- Cũng không bận lắm, nhưng bằng sao được bác, tự do, muốn làm gì thì làm. Sung sướng thật.

 

Nhàn mỉm cười chua chát, không trả lời.

 

Câu truyện dần dần tẻ ngắt. Nhàn chán ngán sắp đứng dậy thì bạn nói:

 

- Hai bác ở lại đánh tổ tôm chơi.

 

Lan nhanh nhảu đáp:

 

- Ừ phải đấy. Chúng mình ở lại đánh vài hội cho vui.

 

Trái với mọi hôm, Nhàn từ chối nói là có việc bận.

 

Lan bảo:

 

- Vậy tôi ở lại. Mình đi đâu thì đi, rồi đến chiều lại đón tôi đi xem chớp bóng Tầu đấy.

 

Bên sập gụ, một đứa đầy tớ gái đã đứng chia bài. Nhàn từ giã bạn, chán nản bước ra. Vợ chàng gọi giật lại, nhắc:

 

- Cậu nhớ đến đón tôi đấy. Chớp bóng kỳ này hay lắm, nghe đâu là truyện một ông tiên tìm thuốc trường sinh thì phải.

 

** *

 

Chiếc xe ô tô hòm nhẹ nhàng đi. Nhàn vẩn vơ nhìn hai dẫy nhà theo nhau chạy về đằng sau, nghĩ đến câu nói của vợ. Chàng nói thầm một mình:

 

- Đi tìm thuốc trường sinh... Đời mình ngắn ngủi thế này mà còn không biết làm gì, lại còn muốn một đời bất diệt...

 

Buồn bã, chàng trông những người qua đường đông đúc chen nhau đi, ngẫm nghĩ:

 

- Họ đi đâu? Chắc họ đi cho có truyện như mình, và đời họ chắc cũng như đời mình, nhạt nhẽo, phẳng lì, buồn tẻ.

 

Nhàn tò mò nhìn dáng điệu, nét mặt từng người để tìm chứng cho cái thuyết của mình. Lúc đó, xe ô-tô đi qua phố hàng Than. Chàng từ đằng xa đã để ý đến một bọn phu xe quần áo bẩn thỉu, đương nai lưng đẩy những chiếc xe than chất đầy. Chàng cố tưởng tượng ra đời của họ, một đời mà chàng tin chắc chắn là khốn khó, cơ cực, khổ sở không sao tả được. Chàng tự nhủ:

 

- Mình may giầu có mà sống còn không thấy vui, nữa là họ! Không biết làm sao họ sống được một đời tối-tăm như địa ngục...

 

Xe ô tô vượt qua dẫy xe than. Nhàn nhìn lại, ngạc nhiên. Mấy người phu, đàn bà lẫn đàn ông, vừa nói truyện vừa cười vang cả phố. Trên những khổ mặt nhem nhuốc, đầy bụi than, nét cười trông có vẻ lạ kỳ. Bỗng nhiên, Nhàn, tuy đời vật chất đầy đủ, xa hoa, tuy không phải mó tay vào việc gì, Nhàn thấy mình háo hức như thèm thuồng, ghen tị những người phu kia nhem nhuốc, vất vả nhưng tiếng cười ròn và trong.

 

Hoàng-Đạo

Ngày Nay số 20, ngày 8-9-1936