Một Địa Chỉ Hoa - Mai Thảo

 

MỘT ĐỊA CHỈ HOA

Tôi đến tiệm bán hoa danh tiếng nằm trên con đường thanh lịch nhất của thành phố năm phút sớm hơn giờ mở cửa. Lưới sắt buông kín, khóa đồng lớn tướng, cửa tiệm thấp thoáng, im lìm và mờ tối ở bên trong, tôi phải đứng chờ chú Tư là người mở cửa, ngoài hè đường.

Buổi sáng đầu năm lạnh, mặc dầu những ánh nắng thứ nhất của một vòm trời thành phố vào xuân đã dấy, khiến tôi nghĩ đến giấc ngủ đêm qua của mình, giấc ngủ phảng phất buồn rầu, tôi một mình giữa biển đêm buốt lạnh mênh mông, như thế, đã ba năm, từ ngày nhà tôi mất. Ném ý nghĩ đi xa hơn, trong sớm mai hắt hiu, tới cái thế giới lộng lẫy màu sắc của những chùm hoa núi đang đổ đèo, xuống dốc, mà một phần, lát nữa, xế trưa, sẽ về tới cửa tiệm này, một hình ảnh trái ngược lại đến với tôi là cuộc đời mình, nhạt phẳng và không màu, mãi mãi tôi chỉ làm cái việc bán hoa, gửi hoa tặng của khách hàng đến từng địa chỉ. Và mình thì không bao giờ là một địa chỉ của hoa, tôi nhủ thầm, đầu óc tối nghiêng và hẫng lặng đi trong khoảnh khắc. Nghe thấy trái tim mình đập thật xa, đâu đó, trong lồng ngực chết. Cảm thấy một xao xuyến lặn chìm. Thấy mình đang đứng đây, một mình, với mình, trong cái khởi đầu trống trơn của một ngày và buổi sáng lạnh chạy dọc hè phố, như một tà áo mỏng.

• Bà tới lâu chưa?

Tiếng chú Tư làm tôi giật mình. Sáng nay, chú Tư mặc một cái ao len cũ. Chú gầy và già. Chú quê mùa, ở ngoài mọi lối sống có những chùm hoa tặng, không thích hợp chút nào với một tiêm hoa danh tiếng, thời thượng, có truyền thống và tín nhiệm hoa, với chủ nhân là một người đàn bà tây phương trí thức. Mặc dầu vậy, chú Tư đã sáng sáng mở cửa tiệm này trước tôi từ thật lâu. Từ hai mươi năm. Còn tôi, tôi chỉ đi làm từ ngày nhà tôi mất.

Tôi đáp, quên được buổi sáng lạnh quanh mình và giấc ngủ đêm qua buồn rầu phảng phất.

• Năm phút.

Chú Tư cúi lom khom, tra chìa khóa vào ổ:

• Hôm nay thứ hai. Chắc vắng khách.

Chú Tư có lý. Hoa thường được gửi tặng tấp nập vào những ngày lễ, thứ bảy, chủ nhật, và thưa thớt hơn những ngày thường.

Tôi đáp:

• Tuy vậy, chú đừng quên là còn một số hoa đặt từ chiều thứ bảy chưa gửi. Hôm nay nhằm nhiều sinh nhật. Lại còn hoa cho một tiệm hàng mới mở. Và hai đám cưới nữa. Chúng mình cũng không rảnh rỗi lắm đâu.

Khung cửa sắt rít lên, biến lẫn vào lòng tường trên cao. Chú Tư tránh sang một bên cho tôi bước vào. Chú hỏi:

• Hôm nay hoa có về?

Tôi gật:

• Đã có điện tín. Trưa nay hoa tới. Nhiều hồng và cẩm chướng. Chú nhớ sửa soạn.
• Được. Bà Françoise có dặn gì khác?
• Bảo chú chờ bà đến.

Chú Tư cau mày, như cái việc chờ người chủ mà chưa biết chờ để làm gì làm cho chú ta khó chịu.

• Lúc nào?

Tôi nhún vai:

• Không rõ. Chắc lát nữa, gần trưa. Những buổi sáng lạnh như hôm nay, bà Françoise của chúng mình thường tới muộn.

Tôi đến ngồi xuống cái ghế quay sau bàn làm việc, mặt bàn trải nỉ xanh, lồng kính lạnh lẽo, với tấm hình nhỏ xíu của nhà tôi ở một góc, đối diện với bàn giấy lớn của bà Françoise với những cuốn sách xếp chồng cao ngất, nơi bà Françoise ngồi đọc, lặng ngắt hàng giờ bất động, hoặc tiếp những bạn bè tây phương của bà là những đại sứ, tùy viên văn hóa các sứ quán, họ phục sức rất nghiêm chỉnh, đĩnh đạc, và tới bằng nhữing chiếc xe hơi đen bóng có cờ hiệu sứ quán đậu trước vỉa hè.

Ngoài hè đường, nắng sáng đã rực rỡ hơn. Những chiếc xe hơi nối đầu thành hàng cùng với những tấm lưới sắt của tiệm bách hóa Ấn độ, tiệm sách, quán nước phía bên kia đường được đồng loạt rút lên. Chú Tư từ nhà trong đi ra nhiều lần với những bó hoa mẫu được cắm vào những cái bình đặt trong tủ kính. Có hoa, cửa tiệm tươi sáng hẳn. Ban mai hắt hiu như một tà áo mỏng ấm áp. Tôi ngồi chống tay lên cằm, bâng khuâng với tâm trạng riêng tây của mình đến chín giờ là giờ của những nhánh hoa mừng cho một đám cưới ở trong Chợ Lớn phải được gửi đi. Cuốn sổ đặt hàng mở rộng trước mặt, tôi cố gắng tập trung thần trí vào công việc, mỗi bó hoa được đưa ra khỏi cửa tiệm là một tên người một địa chỉ hoa được gạch đi bằng bút chì màu đỏ trong cuốn sổ đặt hàng. Buổi sáng hôm nay, hoa tặng không có văn chương kèm theo. Tôi đánh máy mấy tấm danh thiếp những lời chúc tụng khách hàng để lại, chỉ thấy những câu mừng chúc thông thường. Ở nhiều trường hợp khác, hoa được gửi đi với những lời lẽ nồng nàn gấp bội. Người ta dùng hoa để bầy tỏ tình yêu. Hoa thay chữ. Hoa là những lá thư tình, và trên những tấm danh thiếp, như nương theo tiếng nói mở đường của hoa, là những câu tỏ tình đằm thắm nhất. Từ ít lâu nay, điều tôi nhận thấy, một cách buồn rầu, cho hoa, là phần lớn những đời hoa ra đi từ cửa tiệm này chỉ còn được dành cho giao thiệp tầm thường vụ lợi. Thành phố đã bớt đi, mất đi cái không khí lãng mạn một phần nào. Và nếu hoa là tiếng nói lớn nhất của tình yêu, ở thành phố này, người ta đã tỏ tình, đã yêu nhau bằng trăm ngàn phương cách khác. Vai trò mở đường, đưa tin của hoa chừng như càng ngày càng mờ nhạt càng thu nhỏ lại.

 

Mười giờ. Hai mươi bốn bông hồng nhung của một chủ tiệm khách sạn Ý Đại Lợi gửi mừng nữ chủ nhân một quán hàng có âm nhạc và trình diễn khỏa thân ngày khai trương cửa tiệm được gửi đi, chấm dứt cho công việc giao hoa ngày đầu tuần của tôi về những địa chỉ được ghi nhận mấy ngày trước. Một bóng dáng cao lớn hiển hiện làm tối sầm khung cửa. Bà Françoise tới. Bằng dáng đi khỏe mạnh của một người đàn ông, với những tiếng giày đanh đanh lộp cộp dội mạnh trên nền nhà, bà tới bắt tay tôi, kêu trời trở lạnh làm bà váng vất khó chịu. Bà hỏi tôi đêm qua, vào lúc tảng sáng, có nghe thấy tiếng trọng pháo nổ rền từng hồi ở hướng đông bắc thành phố. Tôi trả lời không. Tôi nghe thấy, thật gần, những khung kính phòng tôi rung rinh vì sức dội, bà Françoise nói, tình hình xem chừng lại rắc rối lắm, bà nói thêm, đoạn trở lại bàn giấy bà ngồi xuống, chỉ còn mái tóc màu tro và khuôn mặt đầy những nếp nhăn ở cao hơn những chồng sách đã che khuất gần hết cái thân hình mập mạp của bà. Chúng tôi không nói chuyện gì với nhau nữa. Vây bọc bởi hoa, trong bầu không khí yên tĩnh kéo dài hai buổi liên hệ giữa tôi và bà Françoise từ mấy năm nay là như thế, với nhữn g phút im lặng nín thinh của hai người đứng tuổi, cùng sống một mình như nhau, nhìn cuộc đời quẫy động chung quanh bằng cặp mắt đã phủ nhiều bóng rợp. Trong hai chúng tôi, đều có những cánh rừng đã ngủ, những mặt biển đã yên, những dòng suối đã chết. Và hoa là hoa của đất trời, của loài người, không phải của mình. Một cuốn sách được mở ra, với mái tóc bà Françoise cúi xuống. Cái việc đọc sách của bà khô khan, chăm chú, buồn rầu, như bà chỉ đọc những hàng chữ thôi mà không đọc truyện. Sách hết là một rung động, sách chỉ còn là chiếm cướp và làm đầy những giờ trống phẳng. Cặp mắt đầy bóng rợp của bà Françoise như thế. Cặp mắt nhìn hoa thật thành những chùm hoa giấy.

Một lúc thật lâu như thế. Rồi bà Françoise buông sách, gọi chú Tư từ nhà trong ra, nói chú Tư phải đi theo bà đến nhà riêng một người bạn đồng hương với bà, trang hoàng, bằng hoa suốt khắp tầng dưới, tầng trên cho ngôi biệt thự mở tiếp tân vào lúc buổi chiều. Trước khi đi, bà Françoise hỏi tôi:

• Chúng mình có chậm muộn của ai không?

Tôi chỉ tay xuống những vệt bút chì đỏ gạch chéo trên mấy trang sổ đặt hàng:

• Thưa không. Tất cả đã được gửi kịp.

Bà Françoise nhún vai, giọng đều đều:

• Tiệm chúng ta được tín nhiệm vì thế.

Tôi nói:

• Vâng, vì thế.

Dăn dò tôi thêm một vài công việc lặt vặt, trong đó có việc giao trả mấy cuốn sách cho một người bạn Hoa kỳ lát nữa tới lấy, rồi chủ nhân vẫy tay gọi chú Tư đi theo. Bà Françoise ra khỏi tiệm chừng mười lăm phút thì tôi nhìn thấy qua thấp thoáng những bông lay dơn, những chùm cẩm chướng, người đàn ông đứng đó, bên kia hè đường.

Sự xuất hiện đột ngột làm tôi giật mình. Không cần nhíu mày định thần, tôi cũng nhận ra ngay người khách hàng quen thuộc của riêng tôi, người khách hàng im lặng, không tên, mặc dầu từ lần cuối cùng ông ta đến tiệm hoa tới bây giờ, khoảng thời gian cách biệt đã trên dưới một năm gì đó. Người đàn ông cầm trong tay một cuốn sách mỏng. Ông ta đứng đó, trên một hè đường đã đông đúc người qua lại, mà tôi vẫn nhìn thấy được thật rõ, trừng mắt mơ màng, nét mặt trầm lặng và cái dáng đứng bất động tạo thành một tách rời biệt lập dứt khoát với xung quanh. Ông ta nhìn sang tiệm hoa. Và tôi chờ đợi ông ta vượt qua đường, đi tới nơi mà một năm trước đây, ông ta là khách hàng quen thuộc của tiệm hoa danh tiếng này. Phục sức đơn giản nhưng thanh lịch, cái thanh lịch của một người đàn ông trí thức và thầm kín kiêu hãnh, khổ người tầm thước, với dáng đi nhanh nhẹn, khỏe mạnh là sự trái ngược hẳn lại với ánh mắt mơ mộng lãng mạn, người khách hàng không tên của chúng tôi, suốt mười hai tháng của một năm ngoái hoa, đã bước chân vào cửa tiệm này, tôi nhớ lần nào cũng vào buổi sáng cuối tuần, khoảng mười một giờ. Tôi tiếp khách tặng hoa thật nhiều. Từ các em nữ sinh gửi hoa cho thầy học họ. Đến những tuổi già Tây phương, tuy lụ khụ rồi vẫn còn thật lịch sự với xa gần thân hữu bằng hoa. Riêng người đàn ông đang đứng ở hè đường bên kia là người khách hàng âm thầm và lặng lẽ nhất.

Những lần đầu tiên đến tiệm, ông ta còn nói một vài lời. như bà làm ơn thế này, bà làm ơn thế nọ. Và trả tiền rồi, lần nào cũng không quên cám ơn rồi mới quay gót đi ra. Những lần sau, nghĩa là từ khi ông ta biết chắc tôi biết chắc ông ta muốn có một bó hoa nhất định như thế nào rồi và gửi tặng đến một địa chỉ nhất định nào rồi, ông ta có vẻ như nhận thấy mọi lời nói đều dư thừa, không cần thiết nữa. Chỉ cúi đầu chào khi bước vào. Và cúi đầu thêm một lần nữa khi quay gót lặng lẽ đi ra. Suốt một năm liền như thế, với người khách hàng khá lạ lùng của tôi, hoa chỉ được gửi đến cho một người, lần nào cũng như lần nào, bằng những khoảng cách thật đều đặn là buổi sáng ngày thứ bảy. Địa chỉ cho những bông hoa tặng là một con số lẻ đường Hồng Thập Tự. Người nhận hoa tất nhiên là một người đàn bà. Một lần đi qua đường Hồng Thập Tự, tôi đã bất chợt nhìn thấy cái số nhà ấy trên một thành cổng sắt đóng kín. Bên trong là một biệt thự. Mái ngói đỏ và tường vàng tươi thấp thoáng ẩn hiện sau những tàn cây lớn. Phút đó, tôi đã nhớ ngay đến người khách hàng mỗi ngày thứ bảy của tôi, và nghĩ đến những bông hoa tặng của ông ta phải vất vả vượt qua một cánh cổng sắt mới vào tới được người đàn bà sống trong ngôi nhà đó. Cũng lần đó, bị thúc đẩy bởi một tò mò bất chợt, tôi bảo xe ngừng lại trước biệt thự năm phút, hy vọng nhìn thấy mặt người đàn bà được tặng hoa. Nhưng cánh công sắt đóng kín. Không chừng những bông hoa tặng trong một cái bình nào đó đã héo rũ. Hoặc đau buồn hơn, chúng bị ném vào thùng rác.

Người đàn ông tặng hoa hàng tuần, không gửi theo danh thiếp, và tôi ước đóan được hai điều. Thứ nhất, hoa đến, người đàn bà trong ngôi biệt thự đã biết rõ người gửi là ai. Thứ hai, những bông hoa buồn rầu được gửi đi từ một người gửi, mà nét mặt khép kín chỉ chuyển từ trạng thái nghiêm trang sang trạng thái trầm lặng là một biểu hiện của một tình yêu mới cháy bùng từ một phía, từ phía bên kia chưa đỏ lửa, chưa dông bão. Cũng có thể đó là một tình yêu đã có nhưng tan vỡ, và hoa là ước mong được hàn gắn lại. Cũng có thể người đàn ông chỉ gửi hoa mà không ao ước gì hơn. Cho mà không cần nhận lại. Mở một đường hoa mà không mong hoa mở thêm một đường về. Cũng có thể là hoa đã có một lịch sử, hoa đã là một biểu tượng riêng biệt nào đó chỉ có chàng và nàng biết được, và ở trường hợp này, hoa đã là tiếng nói, một người nhận và một người gửi đã nói chuyện với nhau như thế, những chuyện xưa cũ, trước sau, một đời của họ mà tôi không tài nào tìm hiểu được. Tình yêu muôn mặt và người ta cũng có trăm ngàn cách yêu nhau, đằm thắm thiết tha, nồng nàn, mặc dầu cách biệt. Tất cả đều có thể. Nhưng suy luận cuối cùng của tôi về một năm hoa tặng của người đàn ông không nói, là nếu có một tình yêu nào đó ở ông ta với người đàn bà trong ngôi biệt thự, tình yêu đó đang trải qua một thử thách khốc liệt. Đang cheo leo trên một sợi dây. Đang chênh vênh trên một bờ vực. Và hai người chưa tìm được cho nhau một ngôn ngữ mới. và hoa là trung gian cho một đợi chờ.

Sự thật như thế nào? Tôi không hiểu rõ được. Những bông hoa tặng kia là hoa vui hay buồn? Của một đi tới hân hoan hay của một ngừng đứt tuyệt vọng? Chỉ biết rằng thình lình vào khoảng đầu tháng chạp năm ngoái, đúng vào tháng hoa núi, hoa đồi từ cao nguyên nườm nượp về với một Nguyên Đán thành phố, người đàn ông trầm lặng, không tên không đến tiệm hoa như mỗi buổi sáng thứ bẩy nữa. Ông ta biến mất. Bà Françoise không chú ý gì đến khách hàng mà cũng nhận thức được sự vắng mặt đột ngột này. Bà ta hỏi tôi, ông thân chủ ít nói của chúng mình sao không thấy lại. Tôi chẳng biết trả lời thế nào hơn là có lẽ ông ta đau, đi xa, hoặc là đã chết. Những lý do khác: đường hoa mở đi cho tới một lúc nào chân của hoa đã mệt, tiếng của hoa đã đứt, lời của hoa đã lạc, và giữa hai người, chỉ còn một cánh cổng đời cao ngất, càng ngày càng cao ngất mãi, cho đến một lúc nào những nhành hoa kiên nhẫn không còn đủ sức vượt qua. Cuối cùng hoa nói gì cho người. Hoa không nói. Cuối cùng, hoa làm được gì cho người? Câu trả lời là ít nhất ở một trường hợp, hoa không làm được gì cho người. Và hiệu năng của hoa và huyền thoại về hoa đã chết.

Bây giờ, sau một năm mất tích, người đàn ông lại xuất hiện, lại từ một phương xa, lại từ một cõi chết trở về. Dưới ánh nắng đầu năm, ông ta đứng đó, trầm tư nhìn sang nơi chốn cũ, ông ta sẽ đi thẳng hay sẽ vượt đường sang? Tôi hồi hộp chờ đợi. Kết quả là buổi sáng hôm nay, mười hai bông hồng nhung mà tôi đích tay lựa chọn trong những bông tươi mởn, đằm thắm nhất đã được một người đàn ông lại gửi lại cho một người đàn bà về cái địa chỉ hoa xưa là ngôi biệt thự ở đường Hồng Thập Tự. Khi trả tiền xong, người đàn ông ấy thốt nhiên mỉm cười với tôi.

Ông ta đặt cuốn sách xuống bàn, trước mặt tôi:

• Tôi mua biếu bà cuốn sách này. Những bông hoa được bà gửi dùm đi từ nơi này là những bông hoa suốt đời tôi không quên.

Người khách hàng mà tôi không biết tên. Cám ơn ông về cuốn sách. Cuốn sách với riêng tôi là nhành hoa quý nhất. Có phải là cuối cùng tôi đã được hân hạnh dự phần vào sự thành tựu tuyệt vời nhất của một đời người đó không, một đời người ở đó những chùm hoa tặng đã mở lại một con đường mới.

Mai Thảo